Nowa wystawa „Więźniowie Twierdzy w latach 1918-1945”

Czas przedświąteczny obfitował w różne wydarzenia kulturalne. Jednym z nich był wernisaż wystawy poświęconej więźniom kłodzkiej twierdzy w latach 1918-1945, który odbył się w sobotę, 21 grudnia 2024 r.
Uroczystość, z udziałem licznie przybyłych gości, rozpoczęła się w sali konferencyjnej Wielkich Kleszczy. Dyrektor Twierdzy Daniel Jakubowski na wstępie przedstawił zakres prac prowadzonych w trakcie przygotowywania ekspozycji, podziękował też wszystkim, którzy wsparli jej organizację (od strony merytorycznej, technicznej, finansowej). Na realizację wystawy pozyskano dofinansowanie ze środków Ministerstwa Kultury w ramach Funduszu Promocji Kultury w kwocie 270 000 zł, a całkowity koszt projektu wyniósł 375 280 zł. Wystawa znajduje się w trzech kazamatach Donżonu, które zostały gruntowanie wyremontowane (m.in. nowe tynki, ogrzewanie podłogowe, stolarka okienna).
Nowa ekspozycja, połączona z otwartą w poprzednim roku (2023) wystawą poświęconą pracownikom przymusowym fabryki AEG, podejmuje próbę szerszego przedstawienia historii działającego w twierdzy więzienia i losów ludzi, którzy zostali w niej osadzeni.
Szczególnie w okresie II wojny światowej twierdza stała się miejscem osadzania więźniów na niespotykaną dotąd skalę. Trafiło tu kilka tysięcy różnej narodowości jeńców wojennych. Kazamaty stały się też miejscem odosobnienia cywilów oraz więźniów politycznych. W Kłodzku utworzono w 1942 r. obóz pracy przymusowej Polenlager, w którym przebywali Polacy kierowani do prac m.in. w fabrykach, budowach, kamieniołomach, gospodarstwach rolnych, leśnych. Przez cały okres II wojny światowej funkcjonowało tu także więzienie Wehrmachtu, w którym osadzono setki niemieckich żołnierzy.
Wśród więźniów, niemałą grupę stanowili też Polacy, będący wcześniej żołnierzami Wehrmachtu, skazani za dezercję, psucie ducha walki czy odmowę wykonania rozkazu. Trafili tu też Polacy osadzeni za działalność patriotyczną lub konspiracyjną. Do najbardziej znanych należeli: Paweł Pampuch, weteran I wojny światowej – odznaczony krzyżem żelaznym II klasy, w 1939 r. wcielony do Wehrmachtu, z czasem porzucił mundur i zajął się działalnością konspiracyjną w grupie „Olimp”; czy Władysław Planetorz, członek ZHP w Niemczech, łącznik w trakcie III powstania śląskiego, w czerwcu 1939 r. wcielony do Wehrmachtu, po rozpoczęciu wojny założyciel tajnej organizacji harcerskiej i członek Szarych Szeregów. Obaj zostali zatrzymani przez Gestapo i przypisani do najgorszej kategorii osadzonych, głodzeni i bici przetrzymywani byli w nieludzkich warunkach. Zmarli w murach twierdzy w 1944 r. Na przełomie lat 1941-1942 do Kłodzka trafiali także członkowie poznańskiego ruchu oporu – oczekując na wyrok za działalność konspiracyjną i „zdradę stanu”.
Na wystawie zaprezentowano pamiątki po więźniach, dokumenty, zdjęcia, zaaranżowane zostały także scenki z codziennego życia więźniów. Liczne multimedia (w tym sala multimedialna) wzbogacają ekspozycję. Uczestnicy otwarcia wystawy mieli okazję zwiedzić ją wraz z kuratorskim oprowadzaniem przez zastępcę dyrektora Twierdzy Kornela Drążkiewicza, który opowiedział też o kulisach pozyskiwania eksponatów.