Bezemisyjnie i nowocześnie dla środowiska i człowieka (21) - Piszmy i organizujmy projekty

Jak wcześniej pisałem z kwoty budżetu 558,3 mln euro planu TPST dla subregionu wałbrzyskiego, wydzielono 204 mln euro z przeznaczeniem dla zintegrowanych inwestycji terytorialnych obsługiwanych przez gminy zorganizowane w tzw. ZIT-ach.
Dwa ZIT-y dokonały podziału tego budżetu. (ok. 124 mln euro dla Aglomeracji Wałbrzyskiej, ok.80 mln euro dla ZIT Południowego) i są obecnie na etapie przyjmowania projektów, które muszą być uwidocznione w ich strategiach rozwoju. W Urzędzie Marszałkowskim na ukończeniu są prace nad uszczegółowieniem programu regionalnego FEDŚ. Po jego opublikowaniu będą znane szczegóły ogłaszanych naborów i konkursów i harmonogramów. Zbliżamy się więc do testu zdolności skutecznego wykorzystania tak sformułowanego wsparcia finansowego transformacji energetycznej.
Przypomnę, że oprócz budżetu przypisanego do ZIT-ów do wykorzystania w gestii Urzędu Marszałkowskiego jest kwota wsparcia w wysokości 354,3 mln EURO. Środki te należy zagospodarować do końca roku 2027. Wsparcie w ramach FST wymaga udziału własnego ok. 30% w przypadku inwestycji publicznych, ok. 5% w przypadku projektów edukacyjnych. Dla przedsiębiorców zgodnie z zasadami pomocy regionalnej. Znaczenie ma również planowany sposób finansowania całego projektu. Z dotychczasowej wiedzy wynika, że będą to transze nie zawsze pokrywające w całości kwotę przyznanego wsparcia. Więc i na to też będą potrzebne środki. O tym wszystkim przeczytamy w uszczegółowieniu programu regionalnego. To będzie punkt startu.
Czy w czasach postępującej drożyzny dysponujemy takim potencjałem finansowym, aby przygotować i złożyć wnioski o wsparcie? Czy inwestycje, których rezultaty będą przynosiły oszczędności będą mogły być realizowane? Czy na pewno, jesteśmy przekonani że „pieniędzy” nie będzie trzeba oddać!
Obserwując aktywność samorządów przy podziale budżetu dla ZIT jestem jednak optymistą. Instytucje te posiadają doświadczoną kadrę i potencjał do ich realizacji. W większości uczestniczyły w procesie przygotowywania planu TPST.
Ale!
Chciałbym szczególnie zwrócić uwagę na krótki czas wydatkowania środków. To wskazuje, że dla projektów typu „pomysł” czy „koncepcja” nie popartych dokumentacją techniczną szanse na uzyskanie wsparcia maleją. Projekty poszczególnych Gmin powinny być łączone w tzw. projekty sieciowe. Moim zdaniem nie ma alternatywy. Taki sposób działania przyspieszy czas ich kontraktowania oraz zmniejszy ryzyko niedotrzymania zadeklarowanych terminów. Ostatecznie jakie będą to projekty zobaczymy w strategii ZIT-ów. Dotyczą one głownie zagadnień typu:
(042)Renowacja istniejących budynków mieszkalnych pod kątem efektywności energetycznej, projekty demonstracyjne i działania wspierające zgodne z kryteriami efektywności energetycznej;
(044)Renowacja zwiększająca efektywność energetyczną lub działania w zakresie efektywności energetycznej w odniesieniu do infrastruktury publicznej, projekty demonstracyjne i działania wspierające; (045)Renowacja zwiększająca efektywność energetyczną lub działania w zakresie efektywności energetycznej w odniesieniu do infrastruktury publicznej, projekty demonstracyjne i działania wspierające zgodne z kryteriami efektywności energetycznej; (052)Inne rodzaje energii odnawialnej (w tym energia geotermalna); (048)Energia odnawialna: słoneczna; (049)Energia odnawialna: biomasa; (082)Tabor czystego transportu miejskiego („Tabor na potrzeby czystego transportu miejskiego” odnosi się do taboru bezemisyjnego”); (081)Infrastruktura czystego transportu miejskiego („Infrastruktura czystego transportu miejskiego” odnosi się do infrastruktury umożliwiającej eksploatację taboru bezemisyjnego); (083)Infrastruktura rowerowa.
A co z projektami Przedsiębiorców np. dekarbonizacja zasobów majątkowych firmy. Z obserwacji – znikomo uczestniczyli w pracach nad planem TPST. Z tego też powodu posiadają mało wiedzy o rzeczywistych celach i ograniczeniach transformacji. Również jaki będzie poziom dofinansowania i czy to będzie dotacja (do czego są przyzwyczajeni) czy tzw. instrumenty zwrotne (pożyczka) czy gwarancja.
To nie jest dobry prognostyk, bo ogólny charakter planu TPST ma charakter gospodarczy. A to zadania dla przedsiębiorczych. Nowe miejsca pracy to jeden z podstawowych wskaźników oceny skuteczności przeprowadzonej transformacji. W planie TPST są założone konkretne wartości do wykonania. Ogólne informacje o poziomach wsparcia to za mało, aby się właściwie przygotować do ich konsumpcji.
To na co się szczególnie zwraca uwagę w procesie planowania transformacji to nabywanie nowych umiejętności i kompetencji w sposób zgodny z wymogami tzw. zielonych technologii i cyfryzacji. To cały obszar przekwalifikowań zawodowych, uczenia się nowych zawodów czy przygotowania do otwierania nowych firm w formacie „zielonym”. Tutaj zachętą jest to, że poziom wsparcia może wynosić nawet 95%. To też zachęta do modernizacji szkół, włączania młodzieży w nabywanie wiedzy o znaczeniu ochrony klimatu. Czy będą takie projekty. Trudno powiedzieć. Oby było ich jak najwięcej.

W podsumowaniu.
Warto się wspólnie nad tym wszystkim zastanowić. Co jest priorytetem i w jaki sposób go zrealizować.
Przecież w większości mamy aspiracje regionu uzdrowiskowo-turystycznego sprzyjającego aktywności i zdrowiu. To powinien być obszar wolny od obciążeń emisjami gazów cieplarnianych! Społeczne programy ograniczania emisji gazów cieplarnianych w takich regionach stają się coraz bardziej powszechne. To ważny element ich konkurencji na rynku usług.
Dla naszego wspólnego bezpieczeństwa skuteczne przeprowadzenie procesu transformacji jest tym priorytetem. To szczególne i trudne wyzwanie. W tym może nam pomóc wsparcie z takich programów jak FEDŚ, FST, KPO , …...
Piszmy i organizujmy projekty!