Historia jednego domu
Cykl artykułów pod takim tytułem zainaugurowaliśmy w 2012 roku. Prezentacja przestrzeni historyczno-kulturowej jednego miejsca – jednej ulicy, jednego domu – nie jest taka prosta, wymaga wielu badań, dotarcia do archiwalnej dokumentacji, o ile w ogóle istnieje, stąd nie zawsze żmudne poszukiwania przynoszą oczekiwane informacje.
Ale i tak udało się zaprezentować historię kilku obiektów kłodzkich, w tym: dzieje domu towarowego przy placu Chrobrego 22, remizy strażackiej przy ul. Traugutta, budynku poczty, kina Aurora przy ul. Połabskiej, domu profesora Noconia przy placu Fryderyka Chopina, domu należącego do wybitnego architekta Andreasa Ernsta przy ul. Walecznych, a także dzieje pewnego atelier fotograficznego przy ul. Kościuszki.
Dziś chciałabym – powracając do tematyki tego cyklu – zaprezentować pewien obiekt przy ul. Połabskiej – powstały jako hotel, ale potem przez szmat czasu kojarzący się z działalnością kulturalną w Kłodzku.
*
Budynek przy ul. Połabskiej 5 – dawniej Mälzstrasse wzniesiony został w latach 1909-1910 według projektu wrocławskiego architekta Ericha Graua – syna Alberta Graua, projektanta kłodzkiej synagogi. Działał tu do drugiej wojny światowej jeden z najbardziej nowoczesnych i luksusowych kłodzkich hoteli „Glatzer Hof”. Obiekt ten należał do znanej kłodzkiej rodziny Ascherów. Wybudowany został dla browarnika Kurta Aschera, w miejscu wcześniej istniejącej gospody, na terenie należącym do Browaru Kłodzkiego. Browar Kłodzki powstał już w 1865 r. pomiędzy ul. Śląską i Połabską, a pod koniec XIX wieku stanowił już cały kompleks budynków przemysłowych. Od 1889 roku jego właścicielami została właśnie rodzina Ascherów – Leopold i jego syn Kurt, który zarządzał Browarem w latach 1907-1920.
Hotel wyposażony był w centralne ogrzewanie, elektryczne oświetlenie, dysponował garażami dla gości hotelowych. Wewnątrz budynku mieściła się sala restauracyjna wraz ze sceną – pierwotnie o wystroju secesyjnym. Odbywały się tu różne spotkania i występy kłodzkich towarzystw społeczno-kulturalnych, a także imprezy rodzinne, przyjęcia weselne.
W latach 20. XX w. właścicielem tego obiektu – jak czytamy na prezentowanej reklamie, która pochodzi z książki adresowej Kłodzka z 1924 roku – był Paul Wickel. Od tego czasu prawdopodobnie funkcjonowała nazwa „Glatzer Hof” (wcześniej „Glatzer Brauerei”). Na innych reklamach, z lat 30. XX w., pojawiała się jako właścicielka Charlotte Wickel (prawdopodobnie żona wyżej wymienionego). Nadal funkcjonował tu hotel oraz restauracja, znana z dobrej i bogatej kuchni oraz wyśmienitego wina, reklamowana była też reprezentacyjna sala, w której organizowane były różne uroczystości.
Hotel działał do 1945 r. W ostatnim okresie należał do Franza Thiela – właściciela browaru.
Po drugiej wojnie światowej, sala w omawianym budynku pełniła rolę sali widowiskowej, w której odbywały się występy zespołów artystycznych, m.in. w sierpniu i wrześniu 1945 r. prezentował tu spektakle Teatr Żołnierski Sudeckiej Dywizji Piechoty oraz Warszawski Teatr Objazdowy. Natomiast od 1946 roku budynek był przez blisko 45 lat siedzibą Domu Kultury Kolejarza. Obiekt został przejęty przez kolejarzy od PPR w roku 1946 i po remoncie oddany do użytku w 1947 r. Do 1953 r. placówka działała jako Klub Robotniczy Związku Zawodowego Kolejarzy, potem jako Związkowy Dom Kultury zwany także Kolejowym Domem Kultury, a od 1958 r. – od czasu przejęcia obiektu przez administrację Zarządu Urządzeń Socjalno-Bytowych PKP Węzła Kłodzkiego – funkcjonował jako Dom Kultury Kolejarza.
Pierwszym kierownikiem placówki był Józef Rodowicz (do 1960 r.). Po jego odejściu kierownicy często się zmieniali, kolejno funkcję tę pełnili: Bronisław Hebal (1960-1962), Teodor Sajewicz (1962), Franciszek Świtalski (1962-1968), Maria Brzozowska (1968-1970), Aleksander Oczkowski (1970-1974), Danuta Popek (1975-1977), Roman Sakaluk (1977-1983) i Andrzej Ochman (1984-1990).
Stan obiektu wg opisu sporządzonego w 1987 r. przedstawiał się następująco: budynek posiadał 26 pomieszczeń, w tym salę widowiskową na 500 miejsc, kawiarnię na 100 osób i bibliotekę z czytelnią.
W DKK prowadzona była działalność oświatowo-kulturalna, organizowane były tu wystawy, odczyty, imprezy rozrywkowe i turystyczne. Prowadzone były różne kluby, zespoły artystyczne i sekcje zainteresowań – dla dzieci i dorosłych – m.in. działała sekcja teatralno-muzyczna, zespół chóralny, dramatyczny, recytatorski. Funkcjonowała tu też biblioteka z czytelnią. Jeden z pierwszych instruktorów – Tadeusz Obolewski, już w 1946 r. zorganizował tu orkiestrę dętą, która funkcjonowała do końca lat 80. Był także zespół mandolinistów oraz koło szachistów, filmowe i fotograficzne.
W latach 70. powstały zespoły muzyczne „Fides” i „Forum”, a także kabaret „Za szafą”. Zespół „Fides” zajął I miejsce w przeglądzie powiatowym Festiwalu Piosenki Polskiej w 1974 roku. Kolejne lata przyniosły nowe formy działalności, m.in. powstał Klub Dyskusyjny, Klub Techniki i Racjonalizacji, Klub Seniora, Sekcja Modelarska, Klub Sportowy, Zespół muzyczno-wokalny „Oseski”.
Bogata działalność Domu Kultury Kolejarza w Kłodzku przez blisko 45 lat na pewno zasługuje na osobne omówienie. Z chęcią udostępnimy łamy gazety na wspomnienia bywalców i działaczy DKK.
W latach 1979-1984 Dom Kultury Kolejarza przejął jeszcze jedną funkcję, ważną dla kłodzczan. Otóż mieścił się tu czasowo dom towarowy. Na czas remontu właściwej siedziby PDT „Sezam” (pl. Chrobrego) Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Wewnętrznego wynajęło do swych celów salę widowiskową w Domu Kultury Kolejarza. Remont trwał prawie 5 lat. Czy ktoś jeszcze pamięta poczynione tam zakupy i wystrój i asortyment tego tymczasowego PDT?
Dom Kultury Kolejarza działał do 1990 r., a od 1992 r. w budynku mieściło się Prywatne Liceum Ogólnokształcące im. Michała Klahra (potem też i Gimnazjum), którego dyrektorem był Bolesław Grybionko. Szkoła funkcjonowała około 15 lat.
Obecnie budynek jest własnością prywatną. Od dłuższego już czasu nie pełni żadnych publicznych funkcji o charakterze oświatowym i kulturalnym. Jedynie w części parterowej uruchomione zostały ostatnio usługi pralnicze.
Być może kiedyś ponownie będzie tu funkcjonować np. hotel i restauracja?