Papierowe impresje - wystawa prac Teresy Windyki

Prace Teresy Windyki prezentowane są na wystawie „Papierowe impresje” w dniach. 28.01.-28.03.2020, w Hotelu „Impresja” przy ul. Zielonej 19 w Dusznikach-Zdroju. Wernisaż wystawy odbył się 28.01.2020 r.
Teresa Windyka, historyk sztuki, ponad 20 lat pracy zawodowej w dusznickim Muzeum Papiernictwa poświęciła badaniom historycznych technik zdobienia papierów. Efektem tych badań były liczne publikacje, pokazy i warsztaty barwienia papierów. Uczestniczyła w cyklicznych konferencjach z udziałem międzynarodowych ekspertów. Brała także udział w warsztatach barwienia papierów, prowadzonych w lipskiej książnicy (obecnie Biblioteka Narodowa) przez Giselę Reschke, uznaną artystkę, zajmującą się barwieniem i zdobieniem papierów. Obecnie Teresa Windyka jest jedną z nielicznych w kraju znawców historycznych technik zdobienia papierów.
Myśl i gest jakie towarzyszyły powstaniu papierów barwnych nie zatrzymały się na jednym arkuszu. Teresa Windyka postanowiła nadać im nowe życie, tworząc collage z fragmentów papierów, często o zróżnicowanej fakturze, zabarwionych różnymi rękodzielniczymi metodami (marmurkową, klajstrową, stemplową). Z zabarwionych, wyciętych i wklejonych papierów tworzy ona intuicyjnie pejzaże: górskie i morskie, ale także konkretne widoki Dusznik Zdroju, Szczytnej, St. Wielisławia i innych miejsc Kotliny Kłodzkiej, z którą autorka jest związana od dzieciństwa. Wśród Jej prac są też liczne portrety, charakteryzujące się zestawieniem różnorodnych deseni z pustką, niedopowiedzeniem, które, chociaż się ich nie widzi, czuje się jako dalszą część formy.
Prace Teresy Windyki odbiegają od klasycznej wersji kolaży, wprowadzonych w 1912 r. przez Georgesa Braquea, wówczas przedstawiciela kubizmu. Wg definicji kolaże są „kompozycjami plastycznymi, uzyskanymi dzięki technice wklejania na powierzchnię obrazu gotowych druków, gazet, tapet, fragm. fotografii. Ich zestawienie pozwala na uzyskanie nowych, często zaskakujących właściwości tworzonej powierzchni”.
Kolaże, w których twórcy wykorzystywali papiery ozdobne, należą do niezwykle rzadkich, nieznanych niejednokrotnie badaczom zajmującym się historią tychże papierów. Spośród artystów stosujących papiery ozdobne w kolażach wymienić należy przede wszystkim Johna Elsasa (1851-1935), Otto Nebela (1892-1973) i Hermanna Gloecknera (1889-1987).
Teresa Windyka wykorzystuje w kolażach najczęściej papiery zdobione przez nią techniką marmurkową. Inną partię papierów autorka zabarwia farbami klajstrowymi, czyli farbami wodnymi wymieszanymi z klajstrem mącznym. Część papierów, w zależności od potrzeb, zdobi stemplami, wykonanymi z drewna, linoleum czy tektury.
Papiery marmurkowe, których nazwa wywodzi się od wzorów przypominających powierzchnię marmuru, pojawiły się w europejskich oprawach książkowych w XVII stuleciu. Do Europy trafiły już pod koniec XVI w., przywiezione w sztambuchach podróżników z Turcji i Persji, gdzie nosiły nazwę Ebru (wyraz ten w jęz. perskim oznacza chmurę).
Należy podkreślić, iż papiery ozdobne były przede wszystkim wyrobami introligatorskimi, odgrywającymi istotną rolę w procesie tworzenia książki i służyły jako oklejki i wyklejki w oprawach. Równocześnie z nimi pojawiły się tendencje do traktowania papierów ozdobnych jako samodzielnych obiektów artystycznych (XVII w. papiery Dekkan w Indii czy XVI w. papiery kwiatowe w imperium osmańskim). Dążenia te nasiliły się na początku XX stulecia (prace Josefa Hoffmanna i Kolomana Mosera w Wiedniu, Petera Behrensa w Berlinie, Bonawentury Lenarta w Krakowie) i do dziś są obecne w twórczości artystów zajmujących się szeroko pojętą sztuką papieru (Gisela Reschke, Marianne Moll, Susanne Krause, Nedim Soenmez).