Kolejny tom "Zeszytów Muzeum Ziemi Kłodzkiej"

Tym wszystkim, którzy zainteresowani są dziejami regionu kłodzkiego i nieustannie śledzą wszelkie ukazujące się na jego temat opracowania polecamy najnowszy tom „Zeszytów Muzeum Ziemi Kłodzkiej”, którego zawartość tworzą w dużej mierze materiały o tematyce nie będącej dotychczas przedmiotem badań lub mające jedynie charakter przyczynkowy. Chcąc zachęcić do lektury nowo wydanego periodyku pozwolę sobie napisać choć kilka słów o niektórych, publikowanych na jego łamach artykułach.
Z pewnością warto zwrócić uwagę, na otwierające tom opracowanie stanowiące ważny wkład w badaniach nad historią gospodarczą Kłodzka. Mowa o artykule poświęconym powstaniu i działalności gazowni miejskiej w Kłodzku od momentu jej uruchomienia w 1864 r. do wybuchu pierwszej wojny światowej, a więc w latach największej prosperity tego zakładu. Autorka, Grażyna Trzaskowska, historyk Archiwum Państwowego we Wrocławiu, wykorzystując bogate zbiory archiwalne szczegółowo przedstawiła gazyfikację Kłodzka, którą samorząd miejski rozważał od początku lat 60. XIX w., a której projekt zrealizował inżynier Rudolf Firle, pierwszy zawodowy budowniczy gazowni na Śląsku. Jak się okazało była to doskonała decyzja, bowiem już pierwsze lata działalności gazowni, jak podkreśla autorka opracowania, potwierdziły zasadność jej budowy.
Kolejny tekst prezentuje, w zarysie, działalność utworzonej w 1967 r. w Kłodzku delegatury Biura Wystaw Artystycznych, placówki, która odegrała ważną rolę w życiu kulturalnym miasta i regionu. Tekst skupia się na pierwszym okresie działalności delegatury, latach 1967-1972, kierowanej przez artystkę plastyka, projektantkę wnętrz Danutę Turkiewicz, a opracowany został przez historyka sztuki Marię Dzierżyńską, zarządzającą tą placówką od 1973 r. do chwili jej likwidacji w roku 1993.
Polecamy też drugą część artykułu, z cyklu rozpoczętego w poprzednim tomie „Zeszytów”, pióra historyka sztuki Joanny Stoklasek-Michalak. Autorka badając stan, coraz bardziej nieczytelnych, detali architektonicznych Kłodzka, tym razem uwagę poświęca rzeźbom, płaskorzeźbom i elementom architektury ogrodowej, które przekazano do utworzonego w latach 80. XX w. lapidarium na dziedzińcu Muzeum Ziemi Kłodzkiej. Autorka nie tylko prezentuje zgromadzone tu zabytki, ale podejmuje również próbę ich identyfikacji, uwzględniając przy tym odniesienie do ich pierwotnego kontekstu, gdy przed laty stanowiły one ważny element miejskiego pejzażu.
Z pewnością zainteresuje czytelników artykuł Katarzyny Grzywki-Kolago, pracownika dydaktycznego Instytutu Germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego, w którym autorka, w malowniczy sposób, analizuje obraz Matki Boskiej przedstawiony w wybranych opowiadaniach ludowych Ziemi Kłodzkiej zawierających motywy maryjne. Jak udowadnia autorka „Ziemia kłodzka zdaje się być miejscem szczególnie umiłowanym przez Matkę Boską …”, która ma tu „swe miejsca ulubione, przestrzenie szczególnie chętnie przez nią nawiedzane i dotykane jej łaską”.
Autorka kolejnego artykułu, Grażyna Szpulak, swoją uwagę poświęciła, rzadko występującym i niemalże zupełnie pomijanym w literaturze przedmiotu, wizerunkom św. Jana Nepomucena jako pielgrzyma. Przedstawiając kilkanaście tego typu wizerunków Jana Nepomucena na Ziemi Kłodzkiej i pograniczu polsko-czeskim udowadnia, że w ikonografii świętego istnieje również typ pielgrzyma, a wyróżniające go cechy to długa szata pielgrzymia uzupełniona kapeluszem, kij, czasem różaniec, czy krzyż zawieszony na szyi; towarzyszy mu symbol Matki Boskiej Staroboleslavskiej, często z widokiem kościoła (sanktuarium maryjnego w Starej Boleslavi), do którego, według legendy, pielgrzymował święty.
Kolejnymi materiałami, na które pragniemy zwrócić uwagę, są artykuły poświęcone unikatowym, czy też mało znanym źródłom historycznym dotyczącym ziemi kłodzkiej. W tomie znalazły się aż trzy takie teksty. Najstarszy, pochodzący z 1501 roku dokument, omówiła historyk Mieczysława Chmielewska z Archiwum Państwowego we Wrocławiu. To dyplom herbowy dla cechu krawców kłodzkich wystawiony przez ówczesnych właścicieli hrabstwa kłodzkiego, Albrechta, Jerzego i Karola Podiebradowiczów. Jego posiadanie, jak podkreśla autorka, było dla dawnego społeczeństwa stanowego kwestią prestiżu. Dodajmy, że jest to jeden z dwóch listów herbowych wydanych dla cechów na Śląsku, będących w posiadaniu tego Archiwum.
Kolejne, zaprezentowane na łamach „Zeszytów Muzeum Ziemi Kłodzkiej” źródło historyczne zostało odnalezione w zbiorach archiwum Parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Kłodzku przez historyka sztuki Arkadiusza Wojtyłę, pracownika naukowego Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego. To odręczny odpis testamentu właściciela Wambierzyc i fundatora tamtejszej bazyliki oraz kompleksu kalwaryjnego – Daniela Paschasiusa von Osterberga (1634-1711). Testament Osterberga nie doczekał się dotąd polskiego przekładu, jak wnioskuje autor, zapewne ze względu na trudności translatorskie. Autor opracowania nie dość, że dokonał tłumaczenia testamentu, to jeszcze porównał odnaleziony odpis z edycją testamentu zamieszczonąw jednej z książek Emanuela Zimmera, proboszcza w Wambierzycach i autora wielu publikacji poświęconych tej miejscowości.
Niewątpliwie ciekawostką dla czytelników będzie krótki tekst poświęcony kolejnemu dokumentowi, które rzuca nieco światła na jeden z niedostatecznie dotąd zbadanych wątków z historii regionu, a mianowicie na zagadnienie czarów na Ziemi Kłodzkiej. Dokument ów, przechowywany w Kamieńcu Ząbkowickim, w Oddziale Archiwum Państwowego we Wrocławiu, pochodzi z 1697 r. i dotyczy procesu i przesłuchania w sprawie, pochodzącego z Lewina Kłodzkiego, 17-letniego Josepha Schillera, który próbował zawrzeć pakt z diabłem powodowany chęcią wzbogacenia się. Autorka tekstu – Katarzyna Pogorzelska – doktorantka w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego zaznacza, że dokument wymaga bardziej szczegółowej analizy, więc na tym etapie badań możliwa była jedynie jego pobieżna prezentacja.
To tylko niektóre z zamieszczonych w muzealnym periodyku tekstów, który tradycyjnie zawiera też kalendarium wydarzeń kulturalnych w regionie, recenzje kilku, edytowanych w ostatnim czasie, publikacji, przegląd nowości regionalnych mający ułatwić zainteresowanym dotarcie do bieżącej literatury poświęconej Kłodzczyźnie, sprawozdanie z działalności muzeum i zamykające tom nekrologi, którymi żegnamy znane i zasłużone dla ziemi kłodzkiej osoby.