Ziemia Kłodzka w czasach Josepha Köglera - wystawa w Muzeum Ziemi Kłodzkiej

Przypadająca na 2017 rok 200. rocznica śmierci Josepha Köglera – jednego z najwybitniejszych historiografów Ziemi Kłodzkiej – skłoniła Muzeum Ziemi Kłodzkiej do organizacji okolicznościowej wystawy. Jej głównym celem było uczczenie tej zasłużonej dla regionu kłodzkiego postaci oraz przybliżenie epoki, w której żył.
Joseph Kögler urodził się w Lewinie Kłodzkim 22 lutego 1765 roku. Po ukończeniu miejscowej elementarnej szkoły, a następnie kłodzkiego gimnazjum, w latach 1782-1788 studiował filozofię i teologię na Uniwersytecie we Wrocławiu. 8 marca 1788 r., w sobotę wielkanocną został wyświęcony na księdza. Następnego dnia – 9 marca, odprawił mszę świętą prymicyjną we Wrocławiu w kościele klasztornym SS. Elżbietanek. Posługę kapłana pełnił kolejno w Dusznikach Zdroju (1788-1791), Krosnowicach (1791-1806) i Ołdrzychowicach Kłodzkich (1806-1817). W Krosnowicach spędził blisko 16 lat swego życia. Tu rozwinął swoje zainteresowania historyczne i archiwalne. Wolne godziny od zajęć kapłańskich poświęcał badaniom dokumentów, czytaniu różnych pism i kronik o Kłodzczyźnie. Badania te kontynuował także jako proboszcz parafii ołdrzychowickiej. Zmarł 30 maja 1817 r., na zapalenie płuc. Pochowany został w grobowcu rodziny Magnisów w Ołdrzychowicach Kłodzkich.
Joseph Kögler stworzył wielką kolekcję książek i archiwaliów (oryginałów i odpisów), dotyczących historii hrabstwa kłodzkiego („Biblioteka i archiwum dokumentów do historii ziemi ojczystej”). W oparciu o oryginalne źródła podjął się opracowania kroniki Ziemi Kłodzkiej oraz dziejów niemal wszystkich jej miejscowości. W jego dorobku są też artykuły problemowe oraz przyczynki. Warsztat badawczy Köglera sprawił, że jego dorobek doceniony został nie tylko przez ówczesnych odbiorców, ale też przez kolejne pokolenia historyków. „Archiwum Köglera” do dziś ma olbrzymią wartość dla badaczy. Przechowywane jest obecnie w Archiwum Archidiecezjalnym we Wrocławiu.
Organizatorom wystawy przyświecała myśl, by ekspozycja pozwoliła na swoisty rekonesans po regionie z Köglerem w roli przewodnika. Aby uczynić Köglera naszym narratorem, umieszczono na planszach wybrane z jego opracowań ciekawostki na temat poszczególnych miast hrabstwa kłodzkiego – statystyczne oraz z życia gospodarczego. Zgodnie z założeniem zwiedzającym zaproponowano spacer po hrabstwie kłodzkim z okresu od poł. XVIII do pocz. XIX w. Zaprezentowano ówczesne miasta – stolice dystryktów oraz większe miejscowości i związane z nimi pamiątki. Wątek biograficzny zaprezentowany został jako wstęp do tej zasadniczej części.
Podstawowy materiał ikonograficzny stanowią litografie z albumu wydanego w połowie XIX w. przez Pompejusa, który posłużył się do ich sporządzenia XVIII-wiecznymi rysunkami oraz opisem historycznym autorstwa J. Köglera. Uzupełnieniem są też inne XIX-wieczne grafiki, m.in. Friedricha Gottloba Endlera z widokami Dusznik Zdroju i Lądka Zdroju, Carla Friedricha Stuckarta z widokiem Kłodzka , barwne i ciekawe grafiki z panoramą Wambierzyc wykonane przez Johanna i Antona Kleinera, czy też z końca XVIII w. widok Wambierzyc autorstwa Buhla oraz grafika upamiętniająca pożar w Bystrzycy w 1823 r.
Ciekawym i cennym na wystawie materiałem są odwzorowania kartograficzne hrabstwa kłodzkiego, poczynając od mapy sporządzonej przez Tobiasza Mayera w 1747 r.
Zaprezentowano także wybrane pamiątki XVIII-wieczne związane z życiem gospodarczym i społecznym naszego regionu. A więc archiwalia, zabytki sfragistyczne, numizmatyczne oraz z zakresu kultury materialnej, m.in.: rękopiśmienną księgę z Lewina Kłodzkiego, kwitariusz podatkowy z Wambierzyc oraz księgę cechu tkaczy z Lądka Zdroju, modlitewnik z 1827 r., 12-stronicową broszurę odpustową z modlitwą do św. Alojzego, grafikę z wizerunkiem Matki Boskiej Bolesnej w Starym Wielisławiu. Klimat epoki na pewno podkreślają fragmenty mebli ludowych z datacją: 1786, 1782. Zwracają uwagę dwa medaliony pamiątkowe z wizerunkiem królowej Luizy i króla Fryderyka Wilhelma III. Królowa jadąc do Lądka Zdroju w 1800 r. odwiedziła pałac Magnisów w Ołdrzychowicach. Na pamiątkę tej wizyty wystawiony został w 1802 r. na zlecenie Antona Aleksandra Magnisa w tamtejszym parku obelisk, a pod nim w ziemi zakopano skrzynię cynową, w której znalazł się akt erekcyjny oraz dwa medaliony żeliwne odlane w hucie Mała Panew z wizerunkiem pary królewskiej. Świadkiem tego wydarzenia był Joseph Kögler, który pozostawił w swych zapiskach wspomnienie królowej: „była średniego wzrostu, miała piękną figurę, ubrana była w jedwabną suknię koloru fioletowego, jej wystąpienie pełne przyjaźni i łaskawości sprawiło, że pozyskała sobie serca wszystkich...”
Wystawa „Ziemia Kłodzka w czasach Josepha Köglera” otwarta została w ramach dorocznej Nocy Muzeum, a czynna będzie do końca października br. Zapraszamy więc do zwiedzania w tym ostatnim już miesiącu.