Historia poczty w Kłodzku
Gmach poczty w Kłodzku wzniesiony został w latach 1878-1879 w południowej części miasta. Jest to pierwsza znana siedziba poczty kłodzkiej. Lokalizacja poprzedniej nie jest ustalona. Wiadomo, że pierwszy budynek poczty powstał w Kłodzku ok. 1827 r. i był własnością prywatną poczmistrza.
Koncepcja budowy nowej poczty powstała w 1877 r. W tym to właśnie roku zniesiony został obowiązujący do tej pory zakaz utrzymywania niezabudowanego pasa wokół fortyfikacji miejskich. Wraz z anulowaniem tego zakazu rozpoczął się proces przekształcania i rozwoju miasta – wyburzanie murów i bram miejskich oraz burzliwa rozbudowa dotychczasowych przedmieść. Nic więc dziwnego, że tak ważny obiekt użyteczności publicznej ulokowany został na przedmieściu, na placu za Bramą Zieloną, w miejscu gdzie krzyżowały się ważne dawne drogi podmiejskie. W tym samym roku, kiedy podjęto budowę poczty, w bliskim sąsiedztwie powstał także budynek starostwa (1878), a dziesięć lat później zbudowano hotel „Kaiserhof” (obecnie siedziba KCKSiR).
Po zburzeniu w 1880 r. Bramy Zielonej, opracowany został przez królewskiego geometrę M. Krause, w latach 1880-1891, plan regulacji przedmieścia południowego, wskutek której teren ten uzyskał wówczas obecną formę przestrzenną (pl. Jagiełły – dawniej Wil-helmsplatz).
Działka, na której wzniesiono gmach poczty początkowo była własnością Johanna Nentwiga, mistrza ciesielskiego, który na mocy umowy z dnia 29 XII 1877 r. zobowiązał się wznieść na zmówienie Królewskiej Głównej Dyrekcji Poczty stosowne budynki i wydzierżawić je, a następnie w przeciągu pięciu lat odsprzedać po kosztach własnych Poczcie.
Już 1 VII 1879 r. budynek został oddany do użytku. W 1883 r. zaś podpisana została przez dyrektora poczty we Wrocławiu Kühla i Johanna Nentwiga ostateczna umowa kupna-sprzedaży działki nr 8 przy Wilhelmsplatz wraz ze znajdującym się na niej budynkiem poczty, oficyną i podwórzem, za cenę 151 tys. marek. W sierpniu 1883 r. umowa została zatwierdzona przez dyrekcję w Berlinie i 1 IV 1884 r. weszła w życie.
Budynek poczty wzniesiony został w stylu eklektycznym, nawiązującym do klasycyzujących prądów berlińskiej szkoły architektonicznej, z elementami neorenesansowymi i neobarokowymi. Nie udało ustalić, kto był projektantem tego obiektu.
W dwukondygnacyjnym budynku oprócz pomieszczenia poczty i telegrafu, były także mieszkania: dla dyrektora poczty (zajmujące część piętra) oraz dla niższego urzędnika poczty (w podwyższonej od strony podwórza kondygnacji dachowej). Znamy nazwiska pierwszych dyrektorów, urzędujących w nowo wybudowanym budynku: od 1 VIII 1878 r. do 14 XI 1883 r. dyrektorem był Albrecht, po nim zaś Kallinich. Ta druga postać jest nam bardziej znana. Kallinich opracował na łamach roczników wydawanych przez Kłodzkie Towarzystwo Górskie (GGV) dzieje poczty na Ziemi Kłodzkiej. Był miłośnikiem historii naszego regionu oraz członkiem GGV.
Obok budynku głównego wzniesiono także oficynę, w której znalazła się wozownia, poczekalnia dla podróżnych oczekujących na pocztowe dyliżansy oraz toalety i stajnia. Całość ogrodzona była parkanem.
W 1886 r. doprowadzona została do budynku woda z wodociągu miejskiego, a w 1890 r. wybrukowano dziedziniec poczty, wykładając go „kocimi łbami”.
Z czasem okazało się, że budynek jednak jest zbyt ciasny. W 1906 r. przebudowano część I piętra, wygospodarowując tam obszerne pomieszczenie dla urzędu telefonicznego. W 1912 rozpoczęto starania o pozwolenie na dalszą rozbudowę budynku. Początkowo planowano nadbudować trzecią kondygnację, ale dwa lata później zmieniono koncepcję. Wykonanie projektu budowy nowej dwukondygnacyjnej części przylegającej do istniejącego budynku od strony ówczesnej ulicy Gartenstrasse (obecnie Bohaterów Getta) zlecono architektowi wrocławskiemu Goebelowi. Rozbudowę tę przeprowadzono w latach 1916-1918. W tym czasie wprowadzono też elektryczność i centralne ogrzewanie. Duch czasu przyniósł zmiany także w wozowni, którą w 1929 r. przekształcono w zamknięte garaże dla samochodów. W 1941 r. w nowej części poczty przeprowadzono adaptację poddasza wg projektu Adolfa Ernsta.
W 1947 r. przejęta została siedziba poczty na własność skarbu państwa polskiego. Zachowany do dziś budynek, przechodził wielokrotnie remonty i modernizacje, mające na celu usprawnienie funkcjonalności i poprawę estetyki. W 1984 r. budynek poczty w Kło-dzku wpisany został do rejestru zabytków województwa wałbrzyskiego. Największe walory zabytkowe kłodzkiej poczty to: ceglano-kamienne elewacje wraz z rzeźbiarską grupą figuralną na frontonie, klatki schodowe i pomieszczenie biurowe na I, II i III kondygnacji.
Rzeźby alegoryczne na frontonie sygnowane przez C. Dorna (1877) przedstawiają dwie siedzące postacie kobiet, wokół których zgromadzono atrybuty komunikacji lądowej, wodnej, poczty i telegrafu.
Literatura:
1. A. i M. Czyszczoń, K. Lubos, Studium historyczno-architektoniczne budynku Urzędu Pocztowego nr 1 w Kłodzku przy placu Władysława Jagiełły nr 2, Wrocław 1994 (m-pis).
2. Kallinich, Geschichte des Postwesens in der Grafschaft Glatz, Sechster Jahresbericht nebst Mitglieder= Verzei-chniss des Gebirg-Vereins der Graf-schaft Glatz, Glatz 1886/1887.
3. B. Brzozowski, Monografia poczty na Ziemi Kłodzkiej, Wałbrzych 2002.
Archiwalne zdjęcie przedstawiające budynek poczty - reprodukcja z wydawnictwa: F. Ludwig, Die Grafschaft Glatz in Wort und Bild, Glatz 1896/1897.
Współczesne zdjęcie poczty wykonane 25.01.2015 r.