Wystawa o Romanie Dmowskim
W polanickiej sali koncertowej przy pijalni 6 maja br. prezes Towarzystwa Miłośników Polanicy Edward Wojciechowski, kierownik działu historycznego Muzeum Niepodległości w Warszawie Jan Engelgard oraz burmistrz Polanicy-Zdroju Jerzy Terlecki odsłonili wystawę poświęconą Romanowi Dmowskiemu, przywódcy Komitetu Narodowego Polskiego. Dzięki Dmowskiemu, jego wiedzy i elokwencji – który na konferencji pokojowej w Paryżu wystąpił z pięciogodzinnym exposé z polskimi żądaniami przekładając je na bieżąco na język angielski i francuski – odrodzona po I wojnie Polska na mocy traktatu wersalskiego z 28 VI 1919 r. uzyskała granice obejmujące m.in. Śląsk, Pomorze i Wielkopolskę. Wystawa “Roman Dmowski 1864-1939” zorganizowana została przez Muzeum Niepodległości przy współudziale Towarzystwa Miłośników Polanicy, Miejskiego Centrum Kultury i Biura Promocji Miasta i IT. Wcześniej eksponowano ją w stolicy i w wielu miastach w kraju. Na wystawie można zobaczyć fotografie i dokumenty poświęcone Romanowi Dmowskiemu, twórcy endecji oraz jego sylwetce politycznej, lecz głównie samej postaci tego wybitnego polityka, męża stanu i współtwórcy niepodległej Polski. Autorem scenariusza wystawy jest Jan Engelgard. Ekspozycja będzie dostępna dla zwiedzających do 26 czerwca 2011 r.
Stanisław Kozicki
Wystawa w Polanicy nie mogła nie być uzupełniona o postać jednego z czołowych współpracowników Dmowskiego, którym był Stanisław Kozicki (5.04.1876-28.09.1958) – polityk i dziennikarz. Po utworzeniu 15 VIII 1917 r. Komitetu Narodowego Polskiego, Kozicki znalazł się wśród jego członków. Później, w Londynie prowadził prace na rzecz sprawy polskiej. Spotykał się z politykami brytyjskimi, dziennikarzami, m.in. z E.J. Dillonem, autorem książki o konferencji pokojowej w Wersalu. Po przyjeździe do Paryża w grudniu 1918 r. został mianowany przez Dmowskiego sekretarzem generalnym Delegacji Polskiej na konferencję pokojową w Paryżu.
W maju 1920 r. powrócił do Polski.
W Paryżu Kozicki zafascynował się współczesną myślą narodową Charlesa Maurrasa, myśliciela, monarchisty
i działacza skrajnie prawicowej Akcji Francuskiej – a nie mógł wtedy wiedzieć, że dwadzieścia lat później Maurras jako kolaborant popierający gorąco politykę marszałka Pétaina i rząd Vichy zostanie po II wojnie światowej skazany na dożywocie za zdradę Francji. W 1926 r. objął na krótko stanowisko ambasadora RP
w Rzymie, jednak musiał ustąpić, gdy członkowie obozu sanacji oskarżyli go o poparcie dla włoskiego faszyzmu. W latach 1928-1935 przez dwie kadencje sprawował godność senatora. Wycofał się z polityki i poświęcił się studiom nad twórczością Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego, czego owocem było dzieło Dziedzictwo polityczne trzech wieszczów o myśli politycznej okresu romantyzmu. Podczas okupacji gen. Stefan Rowecki zaproponował Kozickiemu uczestnictwo w komitecie doradczym. Mając zaufanie do generała Kozicki popierał akcję scaleniową wszystkich grup politycznych i wojskowych. Po upadku powstania Kozicki opuścił Warszawę, potem wraz z żoną udał się do Krakowa. Publikował jeszcze w Tygodniku Warszawskim i Tygodniku Powszechnym, potem już odmawiano mu publikacji. Kiedy zorientował się, że jest inwigilowany przez UB, postanowił usunąć się z życia politycznego, wyjechać do Polanicy Zdroju, z dala od Warszawy. Tu w 1947 zamieszkał najpierw przy ulicy Harcerskiej, potem przy Elsterskiej 6. Skoncentrował się na pisaniu wspomnień. Po odwilży 1956 Kozicki podjął współpracę z pismami wydawanymi przez PAX.
Zmarł w 1958 r. w Polanicy. Jest autorem m.in. książek Sprawa granic Polski na konferencji pokojowej w Paryżu, 1921; Cieśla czy sternik: zagadnienie rządu w Polsce, 1942; Historia Ligi Narodowej: (okres 1887–1907), a także Pamiętnika 1876–1939. Po wielu latach Towarzystwo Miłośników Polanicy przybliżyło jego postać mieszkańcom Polanicy. We wrześniu 2000 r. jego sylwetkę zaprezentowano na wystawie ”Oni byli tu pierwsi”; rok później ufundowano tablicę pamiątkową koło domu, w którym mieszkał.
Maria Czaykowska-Kozicka
Jeszcze w 1904 r. Kozicki wyjechał na wakacje do Francji i zamieszkał w Paryżu. Przebywała tam także jego przyszła żona Maria Czaykowska z Krakowa. Pobrali się 30 XI 1907 w kościele Św. Krzyża w Warszawie. Po ślubie państwo Koziccy wyjechali ponownie do Paryża. Maria z Czaykowskich-Kozicka (15. 08.1878–8.06.1963) była malarką. Na stronie domu aukcyjnego Rempex można trafić na jej obraz, namalowany w Paryżu w 1920 prawdopodobnie jeszcze zimą lub wiosną, bo już w maju 1920 (wg innego źródła jesienią) Kozicki wrócił do Polski. Obraz wystawiony pt. Place Trocadéro o wym. 47,5x57,5 jest akwarelą na podrysie ołówkiem na papierze. Na odwrocie widnieje napis odręczny: 4. Rue Bertrand / Paris VII i sygnatura CZAYKOWSKA/PARIS 1920. Obraz został sprzedany w 2000 r. za 2000 zł. W 2007 ten sam obraz wystawiono ponownie pod zmienionym tytułem Wieża Eiffla widziana z placu Trocadero, tym razem za 6300 zł (nadal do kupienia). Błędnie podano przy tym daty życia malarki, która naprawdę zmarła w 1963 r., a na polanickim cmentarzu spoczywa wspólnie z mężem.