Przepisy na Wielkanocne potrawy z Gminy Bystrzyca Kłodzka
*Przepis na sałatki Koła Gospodyń Wiejskich w Wilkanowie
Sałatka 1 – 10 jajek w kostkę, cebula w kostkę, ogórki konserwowe w kostkę, ilość do smaku, wymieszać chrzan tarty z majonezem i dodać do sałatki. Sól, pieprz do smaku...
Sałatka 2 – jajka w kostkę, kiełbasa w kostkę, boczek nie za chudy w kostkę, wymieszać. Obok w miseczce postawić chrzan starty na drobnej jarzynowej tarce. Każdy sobie dodaje chrzan do smaku.
*Przepis na lokalną jagnięcinę Koła Gospodyń Wiejskich z Idzikowa
Składniki: Udo jagnięce z kością, czosnek – kilka ząbków, cebula – 2 szt., przyprawy do marynaty: olej – 3 łyżki, ocet winny – 1 łyżka, sól, pieprz czarny, pieprz ziołowy, słodka papryka w proszku, liść laurowy, ziele angielskie, tymianek, mięta, rozmaryn, cząber
Przygotowanie: nacinamy delikatnie mięso i wciskamy kilka małych ząbków czosnku. Smarujemy mięso marynatą dobrze wcieracąc zioła. Posypujemy pokrojoną cebulą. Zostawiamy w chłodnym miejscu na co najmniej 12 godzin. Pieczemy w piekarniku 180 stopni około 3 godziny w zależności od wielkości udźca, od czasu do czasu podlewając wodą.
Smacznego!
Życzymy Wesołych Świąt
Maria Kubicz
*TRADYCJE WIELKANOCNE WE WSI NOWY WALISZÓW
Tradycje przodków i zapamiętane zwyczaje są bardzo głęboko zakorzenione w pamięci mieszkańców wsi Nowy Waliszów. Święto Wielkiej Nocy poprzedza Wielki Post, który przygotowuje wiernych do Zmartwychwstania Pańskiego. W tym celu w kościele posypywano głowy popiołem na znak pokory. Obowiązywała wzmożona modlitwa, post i jałmużna. Ubiór też musiał być podobny do koloru szat liturgicznych, czyli stonowany np. czarny, granatowy, szary, ciemny fioletowy. W czasie postu kolor czerwony ubioru, był kolorem nietaktownym. Kościół w czasie postu nie mógł być przystrojony kwiatami. Na cmentarzu, nagrobki również nie mogły być udekorowane kwiatami. Tydzień przed świętami w niedzielę palmową święcono palmy, własnoręcznie wykonane. Palma musiała być przygotowana z gałązek wierzby, specjalnego rodzaju wąskie, długie bazie, trzcina zwana pawką, kwiaty i zielone, żywe gałązki. Triduum Paschalne rozpoczyna święta, w kościele przygotowywano Grób Pański, którego strzegli członkowie OSP, kiedyś przez całą dobę. Przed świętami gospodynie odświeżały swoje mieszkania, wietrzyły pierzyny i poduszki. cały dom pachniał świeżością. Po wykonaniu prac porządkowych, nadchodził czas na przygotowanie potraw.
W sobotę wielkanocną święciło się pokarmy w kościele. W koszu znajdowały się wszystkie potrawy spożywane przez całe święta: szynki, boczki, pęta kiełbasy, dużo jaj, ser, upieczony baranek, osełkę masła, chleb, sól, chrzan. Ciężko było taki kosz donieść. Gospodynie już tydzień przed świętami przygotowywały różne potrawy, kisiły zakwas chlebowy i buraczany na biały i czerwony barszcz. Szynkę, boczek, kiełbasę, słoninę trzeba było uwędzić w kominie, w tym czasie w piecu palono odpowiednim drewnem. Nasze babcie na wzór dzisiejszego mazurka piekły ciasto serowe i dekorowały go ustawiając z ciasta kratkę a w rogach wyrabiane z ciasta kaczuszki. Baby wielkanocne piekło się w piecach chlebowych, garnki do gotowania, różnej wielkości służyły jako foremki. Przygotowywany był również kińdziuk i paska, która była pieczona w okrągłej formie, dekorowana ozdobami z ciasta a na środku musiał być krzyż. Pisanki pisano woskiem, zdobiąc różnego rodzaju wzory a następnie farbowano na różne kolory np. z łupek cebuli uzyskując kolor od żółtego do ciemnobrązowego, z czerwonego buraka – różowy a z bibuły marszczonej różne inne kolory. Koniecznie musiały być hałunki, czyli jajka bez wzorów farbowane w łupkach cebuli na intensywny kolor.
Przepis na babę wielkanocną:
1,50 kilograma mąki pszennej,
szczypta soli,
0,50 litra mleka,
10 dkg. drożdży,
20 dkg. cukru,
20 dkg. masła,
1 cukier waniliowy,
10 dużych jaj,
rodzynki.
Wykonanie: Należy wymieszać razem ciepłe mleko, 3 łyżki cukru, drożdże i 2 szklanki mąki odstawić do wyrośnięcia w ciepłym miejscu. Następnie dodać cukier, cukier waniliowy, 5 całych jaj, 5 żółtek i stopniowo dodając mąkę, wyrabiać ciasto. Na koniec wyrabiania dodać cieple masło i wcześniej namoczone rodzynki. Zostawić do wyrośnięcia, przełożyć do garnków, wysmarowanych olejem. Piec w rozgrzanym piecu 50 minut.
W niedzielę wielkanocną wczesnym rankiem odprawiała się msza rezurekcyjna a po mszy, cała rodzina zasiadała do śniadania wielkanocnego. Na samym początku śniadania, dzielono się jajkiem, życząc sobie pomyślności, dobroci i życzliwości. Stół był zaścielony białym, odświętnym obrusem, na którym podawano potrawy wielkanocne. Na środku stołu musiała być paska - czyli ciasto drożdżowe okrągłe, obok najważniejsze były jajka – symbol życia. Następnie ustawano warstwowo baby wielkanocne, od zamożności gospodarstwa zależała ilość bab wielkanocnych, one dekorowały stół przez całe święta. Główną i ulubioną potrawą była święconka tj. pokrojone i wymieszane wszystkie składniki, które się święciło w koszyku, czyli szynka, boczek, kiełbasa, jajka, ser i chrzan skrobany. Święconka spożywana była na trzy sposoby, na sucho albo zalewana barszczem białym albo czerwonym.
Drugi dzień świąt zwany „polewanym poniedziałkiem” wszyscy mieszkańcy bez wyjątku starsi, młodsi i dzieci, oblewali się wodą, wiadrami, garnuszkami itp. Najważniejsze, że nikt w tym dniu się nie obrażał. Stan panieński szczególnie był narażony na oblewanie. Najczęściej to chłopcy oblewali dziewczyny, chłopak, który czuł sentyment do dziewczyny to szukał wszelkiego sposobu, żeby właśnie ją oblać.
Wiele tradycji i zwyczajów przetrwało do dzisiejszych czasów. Do dziś na Spotkaniach Tradycji Wielkanocnych Ziemi Kłodzkiej na stole Koła Gospodyń Wiejskich z Nowego Waliszowa można zobaczyć wszystkie potrawy tradycyjne. Na stole KGW Nowego Waliszowa, potomków Tarnowicy Polnej od początku królują baby wielkanocne, które bardzo często są wysoko oceniane i nagradzane przez wiele komisji konkursowych. Większość mieszkańców wsi Nowego Waliszowa, a także organizacje w niej działające, bardzo chętnie kultywują i pielęgnują tradycje swoich przodków w każdej dziedzinie.
Danuta Koniuszek