Wystawa o Romanie Dmowskim i Stanisławie Kozickim

W połowie maja pisaliśmy już o tej wystawie, czynnej od 6 maja 2011 r., a którą można oglądać w polanickiej sali koncertowej. Na wystawie można zobaczyć fotografie i dokumenty poświęcone Romanowi Dmowskiemu, twórcy endecji oraz jego sylwetce politycznej i samej postaci tego polityka i współtwórcy niepodległej Polski. Autorem scenariusza wystawy jest Jan Engelgard. Wystawa składa się z kilkunastu plansz, na których w sposób przekrojowy przedstawiono polityczną karierę przywódcy Narodowej Demokracji, ze szczególnym uwzględnieniem okresu walki o niepodległość Polski w latach 1914-1919. W większości wykorzystano unikalne materiały nigdy wcześniej nie prezentowane – dokumenty i fotografie z prywatnego archiwum politycznego Dmowskiego. Jest tam m.in. korespondencja z politykami zachodnimi, nieznane zdjęcia z Paryża z 1919 roku, portret z 1933 roku oraz z roku 1918 ze Stanów Zjednoczonych.
Ekspozycję otwiera tablica poświęcona dzieciństwu Dmowskiego, fotografie jego rodziców, zdjęcia z warszawskiego gimnazjum oraz współczesne fotografie celi w Cytadeli Warszawskiej, gdzie polityk był więziony przez sześć miesięcy w 1892 roku. Następnie prezentowane są materiały z okresu lwowskiego i krakowskiego, kiedy Dmowski tworzył zręby swojej ideologii. Zobaczyć można także dokumenty z jego wyprawy do Japonii w 1904 roku, gdzie podróżował również jego rywal polityczny Józef Piłsudski. Pokazana jest także ostatnia strona memoriału napisanego odręcznie w języku angielskim, jaki Dmowski złożył w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Japonii z archiwalnymi adnotacjami japońskimi. Główna część ekspozycji dotyczy okresu I wojny światowej, kiedy Dmowski działał w strukturach niepodległościowych i tworzył Komitet Narodowy Polski do konferencji pokojowej w Paryżu, na której był głównym delegatem Polski i traktatu wersalskiego z 1919 roku. Na tych planszach znalazła się też kopia kalendarzyka z zapiskami Dmowskiego z datą planowanego spotkania z prezydentem Stanów Zjednoczonych Woodrowem Wilsonem oraz list prezydenta do polskiego polityka z podziękowaniem za przekazane materiały i mapy. Z okresu międzywojennego pochodzą fotografie z pobytów w należącym do niego pałacyku w Chludowie koło Poznania. Dmowski poświęcił się działalności politycznej i nigdy nie założył rodziny. Pokazana jest jednak jego bliska relacja z Lutosławskimi, zarówno w Krakowie, gdzie się poznali, jak i w ich rodzinnym dworku w Drozdowie, gdzie polityk wielokrotnie gościł i gdzie w 1939 roku zmarł, dwa lata po wylewie krwi do mózgu. Zaprezentowano także tablicę ilustrującą pozapolityczne przyjaźnie Dmowskiego ze znanymi literatami takimi jak Władysław Reymont, Stefan Żeromski czy Henryk Sienkiewicz.
Wystawę w Polanicy uzupełniono o postać jednego z czołowych współpracowników Dmowskiego, Stanisława Kozickiego, polityka i dziennikarza, który grudniu 1918 r. został mianowany sekretarzem generalnym Delegacji Polskiej na konferencję pokojową w Paryżu. Po wojnie wraz z żoną, malarką Marią z Czaykowskich Kozicką wyjechał do Polanicy Zdroju, gdzie w 1947 r. zamieszkał przy Elsterskiej 6 i skoncentrował się na pisaniu wspomnień. Tu także zmarł w 1958 r. Oboje spoczywają na polanickim cmentarzu.
Ekspozycja będzie dostępna dla zwiedzających jeszcze do 26 czerwca 2011 roku.